BOLALARDA GIJJA INVAZİYALARI: EPIDEMIOLOGIYA, KLINIK KO'RINISHLARI, TASHHISLASH VA DAVOLASH

TO'LIQ MATN:

Abstrakt

Gijja invaziyalari pediatriyada dolzarb muammo bo'lib qolmoqda va butun dunyo bo'ylab ko'plab bolalarga ta'sir qiladi. Ularning keng tarqalganligi sanitariya madaniyatining yetarli darajada emasligi, ota-onalar va tibbiyot xodimlarining profilaktika usullari haqida past darajada xabardorligi, shuningdek, parazitlarning moslashuv mexanizmlari bilan bog'liq bo'lib, ular organizmning immunitet reaktsiyasidan qochish va dori vositalariga chidamliligini oshirish imkonini beradi. Maqolada bolalarda gijja invaziyalarining asosiy turlari, jumladan, enterobioz, askarioz, toksokaroz, ankilostomoz, opistorxoz, taeniyoz va taeniarinxoz ko'rib chiqilgan. Bu kasalliklarning epidemiologik xususiyatlariga, ularning tarqalishiga, iqlim va ijtimoiy omillarning ta'siriga alohida e'tibor beriladi. Gelmintozning patogenezi parazitlarning butun tanaga ko'chishi va yallig'lanish, allergik va intoksikatsiya reaktsiyalariga olib keladigan toksinlarning ajralib chiqishi bilan bog'liq. Kasallikning klinik ko'rinishi gijjaning turiga, infektsiyaning intensivligiga va bolaning immunitet tizimining holatiga qarab o'zgaradi. Eng ko'p uchraydigan alomatlarga oshqozon-ichak traktining buzilishi (qorin og'rig'i, ko'ngil aynishi, diareya), allergik reaktsiyalar (terida toshmalar, qichishish, bronxospazm), nevrologik kasalliklar (uyqu buzilishi, konsentratsiyaning pasayishi), anemiya va ozuqaviy yetishmovchilik kuzatiladi. Og'ir holatlarda o'pka, jigar va markaziy asab tizimi shikastlanishi mumkin. Gelmintiozning diagnostikasi najasni mikroskopik tekshirish, serologik testlar (ELISA, PCR), qon testlari va instrumental usullarni (ultratovush, MRI) o'z ichiga oladi. Zamonaviy terapiya mebendazol, albendazol, pirantel, prazikvantel va levamisol kabi anthelmintic dorilarni qo'llashga asoslangan. Yordamchi terapiya anemiya holatida antigistaminlar, enterosorbentlar, probiyotiklar va temir preparatlarini o'z ichiga oladi.Gijja invaziyalarning oldini olish shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilishni, uy hayvonlarini degelmintizatsiya qilishni va xavf ostida bo'lgan bolalarni muntazam tibbiy ko'rikdan o'tkazishni talab qiladi. Diagnostika, davolash va oldini olishga kompleks yondashuv gelmintozlarning tarqalishini kamaytirish va uning bolalar salomatligiga salbiy ta'sirini oldini oladi.

Mualliflar haqida

Adabiyotlar ro'yxati

Pechkurov D.V., Tyazheva A.A. "Helminthic infestations in children: clinical significance, diagnostics and treatment". RMJ "Medical Review", 2014, no. 3, pp. 242-246.

Avdyukhina T.I., Konstantinova T.N., Prokosheva M.N. "Modern view on the problem of helminthiasis in children and effective ways to solve it". Attending physician, 2004, no. 1, pp. 34-37.

Blokhin B.M., Prokhorova A.D., Suyundukova A.S., Lobushkova I.P. "Current aspects of diagnostics and treatment of helminthic infestations". Pediatrics. Consilium Medicum, 2019, no. 4, pp. 22-28.

Vasechkina L.I., Tyurina T.K., Pelepets L.P., Akinfiev A.V. "Features of Therapy for Parasitic Invasions in Children". Attending Physician, 2013, No. 10, pp. 54-58.

Khalafli H.N. "The Impact of Intestinal Parasitosis on Children's Health". Fundamental Research, 2013, No. 9 (Part 1), pp. 156-162.

Kramarev S.A. "Helminthiasis in Children". Child Health, 2006, No. 2 (2), pp. 45-50.

Putieva G.M. "Enterobiasis in Vladikavkaz and Conditions Contributing to Its Spread Among Children". Bulletin of the North Ossetian Branch of the Russian Geographical Society, 2000, No. 6, pp. 55–71.

Safaraliev R.S. “Socio-epidemiological significance of intestinal protozoan diseases, improvement of their diagnostics and chemoprophylaxis”. Abstract of a Doctor of Medicine dissertation, Baku, 1992, 44 p.

Vezirova S.R. “The influence of hyperurbanization processes on the epidemiology of giardiasis, rationalization of diagnostics and prevention in urban conditions”. Abstract of a Cand. of Biological Sciences dissertation, Baku, 2000, 26 p.

Bethony J., Brooker S., Albonico M., Geiger S.M., Loukas A., Diemert D., Hotez P.J. Soil-transmitted helminth infections: ascariasis, trichuriasis, and hookworm. The Lancet, 2006, Vol. 367, Issue 9521, pp. 1521-1532. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(06)68653-4

Cook G.C. «Effect of global diseases: a review». Journal of the Royal Society of Medicine, 1992, Vol. 85, No. 11, pp. 688–691. DOI: https://doi.org/10.1177/014107689208501111

Crompton D.W.T. «Nutritional impact of intestinal helminthiasis during the human life cycle». Annual Review of Nutrition, 2002, Vol. 22, pp. 35–59. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.nutr.22.120501.134539

Ibatova ShM, Mamatkulova FKh, Rakhmonov YA, Shukurova DB, Kodirova MM. Assessment of the Effectiveness of Treatment of Rachit in Children by GasLiquid Chromatography. International Journal of Current Research and Review. Vol 13, Issue 06, 20 March 2021. P.64-66.

Sh.M. Ibatova, Mamatkulova F.Kh., Rakhmonov Yu.A. Gas chromatographic evaluation of the effectiveness of apricot oil and aevita in complex therapy of rachit in children. EPRA International Journal of Multidisciplinary Research. Volume: 8| Issue: 1| January 2022. P. 132-136.

Shoira M. Ibatova, Feruza Kh. Mamatkulova, Gulnoz A. Kholikova, Dilrabo Kh. Mamatkulova. Some indicators of lipid and phosphorus-calcium metabolism in children with cancer receiving conventional treatment. International Journal of Health Sciences, 6(S4), 2022. 3628–3638. DOI: https://doi.org/10.53730/ijhs.v6nS4.9362

Sh.M. Ibatova, F.Kh. Mamatkulova. Helmist invasions in children: causes, clinical picture, diagnosis, treatment and prevention. International Journal of Research and Development (IJRD). Volume: 9 | Issue: 3 | March 2024. Р.391-395.

Hamada A., Okuzawa E., Kawabuchi Y. «Parasitic infection among Japanese in developing countries». Journal of the Japanese Association for Infectious Diseases, 1998, Vol. 72, No. 5, pp. 445-450. DOI: https://doi.org/10.11150/kansenshogakuzasshi1970.72.1283

Hotez P.J., Alvarado M., Basáñez M.G., Bolliger I., Bourne R., Boussinesq M., Brooker S. The global burden of disease study 2010: interpretation and implications for the neglected tropical diseases. PLoS Neglected Tropical Diseases, 2014, Vol. 8, No. 7, e2865. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0002865

Jourdan P.M., Lamberton P.H.L., Fenwick A., Addiss D.G. Soil-transmitted helminth infections. The Lancet, 2018, Vol. 391, Issue 10117, pp. 252-265. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)31930-X

Strunz E.C., Addiss D.G., Stocks M.E., Ogden S., Utzinger J., Freeman M.C. Water, sanitation, hygiene, and soil-transmitted helminth infection: a systematic review and meta-analysis. PLoS Medicine, 2014, Vol. 11, No. 3, e1001620. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1001620

Steinmann P., Keiser J., Bos R., Tanner M., Utzinger J. Schistosomiasis and water resources development: systematic review, meta-analysis, and estimates of people at risk. The Lancet Infectious Diseases, 2006, Vol. 6, Issue 7, pp. 411-425. DOI: https://doi.org/10.1016/S1473-3099(06)70521-7

Pullan R.L., Smith J.L., Jasrasaria R., Brooker S.J. Global numbers of infection and disease burden of soil-transmitted helminth infections in 2010. Parasites & Vectors, 2014, Vol. 7, Article 37. DOI: https://doi.org/10.1186/1756-3305-7-37

Sh.M. Ibatova, F.Kh. Mamatkulova, A.Kh. Ergashev, M.T. Gaffarova. The role of timely diagnostics of outof-hospital pneumonia and indications for hospitalization in children. EPRA International Journal of Research and Development (IJRD) Volume: 6, Issue:9, September 2021, P. 263-265.

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Ibatova Ш., & Abdullaeva М. (2025). BOLALARDA GIJJA INVAZİYALARI: EPIDEMIOLOGIYA, KLINIK KO’RINISHLARI, TASHHISLASH VA DAVOLASH. Xalqaro Ilmiy Pediatriya Jurnali, 4(2), 873–876. https://doi.org/10.56121/2181-2926-2025-4-2-873-876
Ko'rishlar soni: 0